بعضی‌ها موقع خواب، تلفن همراه را دور از خود و حتی بیرون از اتاق خواب می‌گذارند تا از امواج تلفن همراه و بیماری‌ها و عوارضی که به دنبال دارد، در امان باشند. درعوض، خیلی‌ها هم اصلا به این حرف‌ها باور ندارند و معتقدند که موبایل هیچ ضرری برای سلامت انسان ندارد. آنها می‌گویند اگر ضرر داشت، حتما تا الان خود را نشان می‌داد. برای همین موقع خواب، آن را روی تخت و کنار خود یا زیر بالش می‌گذارند و نیمه شب هم هر بار که برای خوردن آب یا استفاده از دستشویی بیدار می‌شوند، حتما یک بار گوشی خود را چک می‌کنند.

همشهری آنلاین در گزارشی نوشت: اما واقعیت چیست؟ آیا استفاده از موبایل موقع خواب شب برای سلامت انسان ضرر دارد؟ باید بگوییم متاسفانه بله و کمترین ضرر و آسیب آن، به هم خوردن ریتم خواب شبانه و بروز تدریجیِ مشکلات بینایی است.

چرا نور موبایل آسیب می‌زند؟

بگذارید قبل از قطار کردن عوارض و آسیب‌های استفاده از موبایل موقع خواب شب، درباره این صحبت کنیم که اصلا چرا استفاده از موبایل در رختخواب برای سلامت ضرر دارد؟ مگر موبایل و نور آن چه خاصیتی دارد که موجب اختلال در خواب و سایر مشکلات برای سلامت می‌شود؟

موضوع این است که نور آبی صفحه تلفن همراه به تنهایی می‌تواند باعث کاهش کیفیت خواب شما شود. نور آبی به‌طور طبیعی در طول روز از خورشید دریافت می‌شود و به تنظیم ریتم شبانه‌روزی (ساعت داخلی بدن) کمک می‌کند. اما وقتی در شب، در معرض نور آبی از دستگاه‌های دیجیتال قرار می‌گیریم، مغز سیگنال‌هایی مشابه با دریافت نور روز دریافت می‌کند. این باعث می‌شود ترشح ملاتونین، هورمونی که بدن را برای خواب آماده می‌کند، متوقف شود. نتیجه این اختلال، کاهش کیفیت خواب است.

موضوع مهم دیگر این است که قرار دادن موبایل نزدیک بدن موقع خواب – حتی اگر استفاده نشود – ممکن است فرد را در معرض امواج مغناطیسی قرار دهد. آسیب‌های این امواج هنوز به ‌طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته، اما برخی تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض این امواج باعث سردرد، سرگیجه و مشکلات دیگر شود.

در ادامه، عوارض و آسیب‌هایی که استفاده از موبایل در زمان خواب شب می‌تواند داشته باشد را عنوان می‌کنیم؛

۱. اختلال در تولید ملاتونین و بی‌خوابی

ملاتونین هورمونی است که بدن به‌طور طبیعی تولید می‌کند و به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند. نور آبی ساطع‌شده از صفحه نمایش موبایل می‌تواند تولید ملاتونین را کاهش دهد. این نور به‌ویژه شب‌ها به مغز سیگنال می‌دهد که هنوز روز است و بنابراین مانع از ترشح ملاتونین کافی می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث بی‌خوابی یا تاخیر در شروع خواب شود.

حتی اگر موفق به خوابیدن شوید، استفاده از موبایل قبل از خواب می‌تواند کیفیت خواب را کاهش دهد. نور آبی باعث می‌شود که خواب شما سطحی‌ باشد. این می‌تواند منجر به بیدار شدن مکرر در شب یا تجربه خواب کم‌عمق شود.

۲. خستگی چشم

خستگی چشم، یکی دیگر از مشکلات ناشی از استفاده طولانی‌مدت از موبایل به ‌خصوص در شب است. خیره شدن به صفحه‌نمایش برای مدت طولانی باعث خشک شدن و تحریک چشم‌ها می‌شود و ممکن است به مرور زمان باعث مشکلات بینایی شود.

۳. افزایش اضطراب و استرس

فقط هم نور آبی آسیب‌رسان نیست. استفاده از موبایل قبل از خواب می‌تواند ذهن را تحریک کند و به جای آرامش، باعث افزایش استرس و اضطراب شود. خواندن خبرهای ناراحت‌کننده، پیام‌ها یا حتی مشاهده محتوای مختلف می‌تواند ذهن را فعال نگه دارد و فرآیند آرامش برای خواب را مختل کند.

۴. احتمال بروز افسردگی

برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده بیش از حد از موبایل قبل از خواب می‌تواند باعث افزایش خطر افسردگی و انزوای اجتماعی شود. چک کردن پیام‌ها و شبکه‌های اجتماعی در شب ممکن است باعث مقایسه‌های منفی و احساس ناکافی بودن شود که می‌تواند به مشکلات روانی مانند افسردگی دامن بزند.

۵. ریسک اختلالات روانی و جسمی

مطالعات نشان داده که افرادی که پیش از خواب به‌طور مداوم از موبایل استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض افسردگی، اضطراب و اختلالات خلقی قرار دارند. علاوه بر این، کم‌خوابی طولانی‌مدت ناشی از استفاده از موبایل می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی و دیابت را افزایش دهد.

۶. تاثیر بر تمرکز و عملکرد روزانه

استفاده از موبایل در طول شب، به‌ویژه هنگام بیدار شدن‌های مکرر، می‌تواند باعث بروز مه مغزی (Brain Fog) و کاهش تمرکز در طول روز شود. کمبود خواب عمیق و باکیفیت به‌طور مستقیم بر عملکرد ذهنی و توانایی تمرکز تأثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری و عملکرد ضعیف در فعالیت‌های روزمره شود.

۸. احتمال ابتلا به سرطان

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از موبایل در شب به‌ویژه به دلیل نور آبی که از صفحه‌نمایش آن ساطع می‌شود، ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را افزایش دهد. با این حال، این ارتباط هنوز قطعی نیست و نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

چرا در گوشی‌های موبایل از نور آبی استفاده می‌شود؟

خیلی‌ها می‌پرسند خب اگر نور آبی موبایل برای سلامت ضرر دارد، چرا در ساخت موبایل‌ها از نور آبی استفاده می‌شود؟ تولیدکنندگان که می‌دانند که ما چقدر به گوشی‌های خود وابستگی داریم.

باید گفت نور آبی در صفحه ‌نمایش موبایل‌ها به دلایل فنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلا نور آبی به‌طور طبیعی نسبت به سایر رنگ‌ها دارای انرژی بیشتری است و وقتی در ترکیب با دیگر رنگ‌ها مانند قرمز و سبز استفاده می‌شود، صفحه‌نمایش می‌تواند وضوح و شفافیت بیشتری داشته باشد. این موضوع به‌ویژه در روشنایی روز و زیر نور آفتاب اهمیت دارد. زیرا باعث می‌شود تصویرها و متن‌ها راحت‌تر دیده شوند. استفاده از نورهای دیگر در ساختار کنونی نمایشگرها ممکن است به کاهش کیفیت نمایش، افزایش مصرف انرژی و افزایش هزینه تولید منجر شود.

همچنین نور آبی به تولید رنگ سفید با دقت و کیفیت بالاتر کمک می‌کند. صفحات نمایش موبایل نیاز به نمایش دقیق طیف وسیعی از رنگ‌ها دارند و نور آبی به‌عنوان یکی از اجزای اصلی تولید نور سفید و نمایش تصاویر رنگی دقیق‌تر نقش دارد. بسیاری از محتواها، از جمله وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها نیازمند نمایش رنگ سفید واضح و دقیق هستند.

استفاده از نور آبی در صفحه‌نمایش‌ها به دلایل اقتصادی نیز مناسب‌تر است. گفته می‌شود که تولید نمایشگرهای LED که از نور آبی بهره می‌برند، نسبت به نمایشگرهایی که از رنگ‌های دیگر یا تکنولوژی‌های دیگر بهره می‌برند، ارزان‌تر و کارآمدتر است.

نکته این است که تولیدکنندگان از اثرات منفی نور آبی خبر دارند و در حال حاضر بسیاری از موبایل‌ها و دستگاه‌های دیجیتالی دارای ویژگی‌هایی مانند حالت شب (Night Mode) یا فیلتر نور آبی هستند. این ویژگی‌ها شدت نور آبی را در شب کاهش می‌دهند و به تنظیم ریتم خواب کاربران کمک می‌کنند. با این حال نور آبی ضعیف‌شده هم می‌تواند منجر به اختلالات خواب شود و علاوه بر این، سلامت چشم‌ها را هم نشانه می‌گیرد.

چند توصیه خیلی مهم

* موقع خواب، موبایل را دور از تخت یا رختخواب خود قراردهید. حتی اگر می‌توانید، بیرون از اتاق خواب بگذارید تا دسترسی به آن نداشته باشید.

* موبایل را هر شب قبل خواب در حالت پرواز بگذارید و تا صبح آن را از این حالت خارج نکنید. هرچند برخی متخصصان می‌گویند حتی مقدار کم این امواج هم برای بدن ضرر دارد.

* بسیاری از گوشی‌ها گزینه‌ای برای کاهش نور آبی دارند که می‌توانید آن را فعال کنید تا چشم‌تان کمتر اذیت شود و خواب‌تان هم به هم نریزد.

* بهتر است حداقل ۳۰ دقیقه تا یک ساعت قبل از خواب، از دستگاه‌های الکترونیکی استفاده نکنید تا بدن بتواند به‌طور طبیعی به حالت آرامش برسد و نظم تولید ملاتونین به هم نخورد.

* بسیاری از افراد دوست دارند میزان خواب کافی داشته باشند اما برای کیفیت آن کاری نمی‌کنند. قطعا استفاده نکردن از گوشی موبایل در ساعت خواب می‌تواند تا حدی کیفیت خواب شما را بهتر کند. پس کیفیت خواب خود را فدای هیچ چیز نکنید.